“Ik doe heel verschillende dingen: maak grafisch werk, heb een tentoonstellingsruimte, doe ongevraagde ingrepen in de buitenruimte en werk als autonoom kunstenaar graag met keramiek. Een beeld van mij staat in het Havenkwartier hier in Deventer. Ik ben een opbouwend type, heb weliswaar architectuur gestudeerd, maar ben boven alles een autonoom werkend kunstenaar. Ik ervaar vrijheid in al mijn werk, ook in opdrachten.”

Die positie van onafhankelijkheid was ook nodig in het project 'De Tuinen van Wilhelmina' in Keizerslanden, waarvoor zij een plan ontwierp. Dit gebied van ongeveer een à anderhalve hectare ligt braak, één gebouw is al gesloopt, een ander gaat binnenkort plat. Haar plan voor het resterende binnenterrein bestaat uit wat zij 'kamers' noemt. “Dat zijn verschillende functies. Een poëtische tuin, een hoofdentree, waar routes doorheen lopen. Ik kan een gebied 'lezen': als ik ergens kom, kijk ik: wat is hier al? Wat kun je met eenvoudige ingrepen vergemakkelijken? Welke activiteiten kun je bundelen?”

Wat misschien meespeelt, is dat haar vader aannemer was. “Ik zag hem op een lege tafel tekenen, en vanuit dat abstracte denken zag ik dingen ontstaan in een gebied. Dat zit in mijn systeem en wil ik graag anderen bijbrengen.” De beeldende kant van het kunstenaarschap helpt ook: haar presentatieborden zitten vol visuele aanknopingspunten – voorbeelden als een zuil of triomfboog helpen om een abstract idee vorm te geven én schoonheid. “Dit gebied wordt gebruikt door allemaal groepen, ik probeer hun posities plaats te geven in het grotere geheel. Ons contact is open.”

“In deze tuin wil ik dat de mensen hun eigen stempel erop kunnen drukken. Als metafoor verwijs ik vaak naar het Raku stoken: daarvoor is een oven nodig die iedereen kan maken. Je hebt een glasfles en oliedrum nodig, daar kan iedereen aan komen. Zelf doen. Voor veel mensen is dat vreemd, om zo weer greep te krijgen op hun eigen leefomgeving. Ik wil laten zien dat dat niet zo ver weg is.” Hoe dat Raku stoken eruit ziet, laat ze zien in het busje dat ze op het terrein heeft geparkeerd. Naast een oven liggen keramische vormpjes, die ze als een soort verbindende logo's in het gebied verspreidt – om de verbeeldingskracht op gang te helpen. Het plan loopt goed, ze heeft verschillende partners en delen zijn al concreet: er komt een fietscrossbaan, met twee technische mannen ontwikkelde ze een kweekbak, saaie opberghokken versierde ze door Molukse motieven van omwonenden grafisch te vertalen. “Zo werken we vanuit de kracht van de plek.”

Wandelend door het gebied wijst ze naar de voor anderen onzichtbare potenties. “Kijk, dit noem ik 'hekwerkontkenning',” glimlacht ze bij een kapotgemaakte afrasteringen. “Dat vind ik een mooie ingreep in de openbare ruimte. Het getuigt van een 'Do it yourself' aanpak, dat is iets positiefs. Wat ik wil doen, is die mentaliteit tussen de oren krijgen. 'Hou es op met zeuren over losliggende stoeptegels, doe het zelf!', zeg ik. En, laten we meteen kijken of we wel weer een tegel willen, of misschien liever houtsnippers?”

www.aukjegrouwstra.nl

De kleinkinderen noemen haar “Oma Muis”. Ze maakt poppen van stof en heeft lang geleden een hele familie met muizen gemaakt. Als de kleinkinderen langskomen worden de muizen van zolder gehaald omdat ze er bij binnenkomst al naar vragen.

De muizen zijn een uitzondering want meestal maakt ze stoffen poppen. De patronen heeft ze in de loop der jaren verzameld, ze spelt een patroon op de stof en knipt het uit. De stof knipt ze groter zodat ze precies op de rand van het patroon - met een naaimachine - de vorm kan doorstikken. Dan draait ze de vormen binnenste buiten. Zo maakt ze de armen, benen en de romp. Vervolgens worden alle delen opgevuld met vulmiddel en naait ze met de hand alles netjes aan elkaar. De hoofden koopt zij meestal in een winkel, ze zijn van plastic of porselein gemaakt. Ze beplakt ze met stof, dat is mooier en het past beter bij het lichaam van de pop. Maar de ogen, mond en neus tekent ze op het hoofd. Ze maakt de hoofden bijna nooit zelf, dat is meer het terrein van haar dochter. Haar dochter is een paar jaar geleden begonnen met poppen en poppenhoofden maken. Die is echt creatief.
Ook de kleding maakt ze op de naaimachine. Ieder pop is anders en de kleding past ze er op aan. De kleuren en de samenstelling van de kleding bepaald ze zelf. Ze varieert op de basispatronen die ze heeft.

Er liggen nog een paar onaffe poppen maar de laatste tijd komt ze er niet meer zo aan toe. Het is veel werk en het vraagt veel energie. Nu met de feestdagen in aantocht richt ze zich op het maken van kerstkaarten gemaakt van een cd-rom. Op een cd-rom plakt ze een 3d plaatje in het midden. Ze laat er een zien met een Kerstman er op. De kaart heeft een spiegeling en een mooie schittering die je goed ziet in het licht van een kaars of die de kerstboom kan reflecteren. Ze gebruikt cd’s die ze kreeg van haar zoon, hij nam ze mee van zijn werk toen die niet meer gebruikt werden. Ze heeft een hele stapel, genoeg om de komende jaren zichzelf en haar familie van kerstkaarten te voorzien.

We staan in de binnenstad van Deventer voor zijn galerie. Vroeger verkocht hij hier ook werk van andere kunstenaars, nu is de ruimte er uitsluitend om zijn eigen werk te verkopen of te verhuren. En hij heeft hier zijn atelier. In de doos die hij draagt zit de pas aangeschafte camera. Bij zijn nieuwe werk wil hij op een schilderachtige manier met fotografie omgaan. Hij is kunstschilder.

Aan de wanden van de galerie hangt werk uit verschillende periodes. Hij wijst op een stilleven met bloemen. Als je goed kijkt lijken de bloemen te zweven in een vreemde schilderachtige barokke ruimte. Op het stilleven is veel te zien en het is niet direct zichtbaar dat de bloemen gefotografeerd zijn. De bloemen gaan naadloos op in de geschilderde achtergrond.
De kunstenaar heeft dit werk gemaakt door een spiegel te gebruiken en zowel de bloemen als de reflectie in de spiegel te fotograferen. Door de symmetrie ontstaan bloemen die realistisch en ook vervreemdend zijn. Maar het zijn niet alleen de bloemen die vervreemden, in de spiegel is ook de reflectie van een schilderij te zien. Dan stoot de blik op een klodder verf, die hij op de spiegel heeft aangebracht, de verf komt visueel naar voren en gaat zweven.

De doeken die aan de wand hangen hebben felle kleuren en net als het bekeken stilleven diepte en gelaagdheid. Hij maakt dit werk door laag over laag de kleur aan te brengen. Soms is een schilderij een proces van maanden. Daar zit natuurlijk ook veel wachttijd in, want een laag moet droog zijn voordat hij er weer een nieuwe laag op aan kan brengen.
Zijn gevoel bepaalt de kleur, zijn gevoel is zichtbaar in de penseelstreek, de expresse van de verf en zijn gevoel is de leidraad in de beslissing of een schilderij klaar is of nog niet.

Het is een bekend beeld aan de leestafel in de bibliotheek, ze zit daar ontspannen maar geconcentreerd te breien. Of je ziet haar een paar meter verderop aan een tafeltje bij het raam in lunchroom Floris V. Ze zit altijd zo dat het daglicht goed op haar breiwerk valt. Het verzet haar gedachten, zo lijkt het.
Ze werkt vanaf tien uur in de ochtend in de bibliotheek, waar ze tot en met drie uur middags de bezoekers wegwijs maakt. Na drie uur is het een zelfhulp-bieb, maar veel mensen krijgen liever hulp bij het uitzoeken en terugzetten en inscannen van hun boeken. Nee, niet elk moment is druk in deze wijk-bieb, dus vindt ze het handig om altijd een breiwerkje in de tas te hebben. Daarbij; “Ik kan niet stilzitten”, zegt ze lachend. “Ik moet wat omhanden hebben”. Ze praat rustig en geeft pas antwoord aan het eind van elke naald – want als je midden in de naald het breien onderbreekt dat blijf je zien. De eerste steek na het onderbreken van het breiritme wordt losser en dat maakt het breisel onregelmatig. Dit wordt een sjaal in een rechte steek. Er liggen twee bollen wol op haar schoot; een gele en een rode. Ze gebruikt de bollen afwisselend en maakt een streeppatroon. Ze houdt blijkbaar van strepen en heldere kleuren, want de week daarop is groen met wit op de pennen gezet. Ook weer een sjaal. Tijdens het werk echt ingewikkelde steken breien lukt niet, legt ze uit. Dat vergt een andere concentratie. Waar de sjaals heen gaan? Deze gaat naar een kleinkind, ja dit is een mooie sjaal en die is bijna af. Veel gaat naar haar kleinkinderen, maar vanmiddag gaat ze wol kopen om iets voor zichzelf te breien! Dat is alweer lang geleden.

In haar jeugd hoorde breien bij de opvoeding. Haar moeder leerde het haar thuis en op school kreeg ze zoals elk meisje "het nuttige handwerken", daar leerde je overigens ook handnaaien, haken en borduren. Maar breien bevalt haar omdat je het overal kan doen.
Moeilijker patronen deed ze vroeger ook al, maar recent leerde ze veel bij van een oudere wijkbewoonster. Een mevrouw van ruim tachtig jaar oud, die allerlei breitechnieken beheerst. “Dat is echt bijzonder, ze zou wat meer reclame moeten maken!”
Ze haalt af en toe wat breigaren voor de wijkbewoonster en kijkt dan bij de Wibra naar de wol-koopjes. En soms gaat ze naar de wolwinkel in het centrum, zoals straks na het werk als er wordt ingekocht voor haar nieuwe wintersjaal.

“Ik kan niks anders”, zegt ze direct als uitleg. En dan bedoelt ze dat ze geen kunstenaar is die er bij fotografeert of een middenstander die af en toe een foto maakt in de studio achter de toonbank. Nee, zij is alleen maar fotograaf. Wat een eenvoudige beschrijving lijkt, blijkt veelomvattend.

Als tiener ging ze er helemaal voor; bandjes fotograferen, beetje stoere fotografie, Anton Corbijn als het grote voorbeeld. Ze leerde het vak op de AKI en portretteren stond haar toen juist tegen, ze studeerde af zonder portret.
In atelierpand Rollercate was het schilder Hans Bosman die haar vroeg om samen te werken aan een project en ja je raad het al: hij vroeg haar portretten te maken. Dat deed ze toch weer graag, wat op haar pad komt daagt haar uit en dat is soms letterlijk iets waar ze over struikelt. Zo fotografeerde ze enkele jaren geleden een gele skelter achtergelaten op een asfaltveldje in Het Rode Dorp. De gele skelter leek geen eigenaar te hebben en dook her en der op in de wijk. Anno 2012 roept de foto herinneringen op aan toen en aan “bezit”. Dat was een aanleiding om met mensen naar hun verzamelde voorwerpen met herinneringen te kijken. In het nu lopende project “Het Rode Dorp Verzamelt” worden portretten en verhalen in beeld gebracht.

Het terloopse er even uitlichten is vaak al genoeg. Elke dag maakt ze een foto, staat stil bij wat opvalt, fotografeert dat met de smart-phone en zet het op facebook. Fotografie blijkt in staat door de tijd en de hoeveelheid en de herhaling van de opnames een deel van ons collectieve geheugen te zijn. Zo heeft iedereen wel een vergelijkbare jeugdfoto; met je broer of zus op de schoolfoto recht in de camera kijkend. Of - ze griezelt even - iets verplichts doen op een schoolfoto. Ken je dat? Net doen alsof je speelt op aanwijzingen van een fotograaf. Je hebt dan bijvoorbeeld allemaal op diezelfde knuffelleeuw gezeten bij de schoolfotograaf en die leeuw gaat de volgende dag naar een andere school. Zou het niet aardig zijn die foto’s eens op een rij te leggen?
Ook foto’s van anderen en gemaakt door anderen boeien haar mateloos. Een wapenfeit is dat ze tien jaar terug, pas toen het technisch mogelijk bleek om op het internet grotere hoeveelheden foto’s te verzamelen, de website www.timetales.com opzette. Het is een online verzameling van gevonden foto’s van overal ter wereld. Een destijds spraakmakend idee bedacht met collega Dick Dijkman. De spelregels zijn simpel; je moet de foto bij toeval gevonden hebben en je mag niet weten wie erop staat en van wie de foto is. Ze kreeg reacties van over de hele wereld, heel veel uit America, maar ook uit Rusland en Israël.
Ze pakt een doos en we bekijken haar bewaarde en gevonden foto’s. Het gaat van vliegtuig tot kerstboom, van mislukte pasfoto tot trouwfoto. Samen naar deze foto’s kijken is een avontuur zowel op de website als zittend naast deze fotograaf. De anonieme wereld wordt persoonlijk door er enkele details uit te lichten.

Website Buurtbeelden.

www.schoolidylle.nl